De Esigbond heeft officieel gereageerd op het door het Trimbos gepubliceerde factsheet. Volgens de Esigbond bevat de factsheet een aantal heldere conclusies, maar bevat het ook een aantal beweringen die volgens de bond niet kloppen. Om die reden is er een brief gestuurd naar het ministerie van VWS, het Trimbos en alle Kamerleden die over volksgezondheid gaan. De Esigbond dringt aan op nuancering van vier zaken.
In de factsheet wordt gesteld dat schadelijkheid van het gebruik van een e-sigaret op lange termijn onbekend is. Aangezien elektronische dampwaren pas 13 jaar op de Nederlandse markt beschikbaar zijn, is het simpelweg onmogelijk om de precieze gezondheidseffecten op de langere termijn nu reeds met 100% zekerheid vast te kunnen stellen. Dit heb je met innovatieve producten die op de markt worden gebracht. Steeds meer gezondheidsexperts en overheidsinstanties stellen echter dat de bezorgdheid over de eventuele gezondheidsschade bij langere termijngebruik moet worden afgezet tegen het veel grotere risico die het roken van sigaretten met zich meebrengt.
Daarnaast trekt het Trimbos de conclusie dat de e-sigaret voor jongeren een opstapje is naar roken en dat voor hen de smaakstoffen in e-sigaretten aantrekkelijk zijn. De Esigbond vindt het is onbegrijpelijk dat er in de factsheet geen enkele aandacht wordt besteed aan eigen cijfers van het Trimbos Instituut waaruit blijkt dat de elektronische sigaret niet of nauwelijks een “opstapje” is naar de gewone sigaret. Zo wordt in de Nationale Drugs Monitor (2017) geconcludeerd dat: ‘weinig rokers (3%) die voordat ze gingen roken eerst een e-sigaret hadden gebruikt’. Bovendien concludeerden dr. Esther Croes en dr. Marc Willemsen van hetzelfde Trimbos Instituut dat ‘er geen aanwijzingen zijn dat experimenteren met e- sigaretten kan leiden tot tabaksverslaving’. Dit wordt bevestigd door een recent rapport van het RIVM waarin wordt gesteld dat ‘de meeste gebruikersgroepen de e-sigaret zien als een vervanger van de tabakssigaret en een mogelijke eerste stap om te stoppen met roken’.
Ook op het gebied van smaakstoffen negeert de factsheet de meest recente cijfers van het Trimbos Instituut zelf waaruit blijkt dat het aantal Nederlandse jongeren dat heeft geëxperimenteerd met een elektronische sigaret met 6 procentpunten is afgenomen ten opzichte van 2015. Ook gaat de factsheet geheel voorbij aan Trimbos onderzoek waaruit blijkt dat er maar weinig jongeren zijn die de elektronische sigaret met regelmaat gebruiken: 2 procent dagelijks en 3 procent wekelijks. Ondanks de aanwezigheid van verschillende e-sigarettenvloeistoffen met een karakteristieke smaak kan dus worden geconcludeerd dat gebruik onder jongeren zeer beperkt is. Dit neemt niet weg dat e- sigarettenvloeistoffen (‘smaakjes’) ook wat ons betreft niet specifiek aantrekkelijk moeten zijn voor jongeren, maar voor de doelgroep: rokers die het maar niet lukt om te stoppen met roken of een minder schadelijk alternatief zoeken.
Het laatste punt waar de Esigbond aandacht voor vraagt is de conclusie in de facsheet dat bijna driekwart van de e-sigaretgebruikers (nog) niet volledig zijn overgestapt. Het schijnbaar grote aantal duale gebruikers vinden wij ook onwenselijk maar dient in het juiste perspectief te worden geplaatst. Wanneer de overheid een actieve rol zou spelen in feitelijke informatieverstrekking over de elektronische sigaret als minder schadelijk alternatief voor sigaretten en shag, zou dit het overstappen in de hand werken en tot een aanzienlijke vermindering kunnen leiden van het blijvend gebruik van sigaretten en shag naast dat van de elektronische sigaret. Het e-sigaretgebruik in Nederland ligt met 3,1% veel lager dan in het Verenigd Koninkrijk (6,2%). Dit terwijl onder de 3 miljoen dampers in het Verenigd Koninkrijk meer dan de helft (52%) volledig is overgestapt van het roken van tabak naar de elektronische sigaret. Dit kan niet los worden gezien van de houding van de Britse overheid ten aanzien van de elektronische sigaret. Zij stimuleert – onder meer door brede publiekscampagnes – het gebruik van de elektronische sigaret als minder schadelijk alternatief ten opzichte van de traditionele sigaret.
Naast de genoemde voorbeelden is de Esgibond wel te spreken over een reeks andere uitkomsten. Zo zijn wij blij met de conclusies dat een e-sigaret volgens het beschikbare onderzoek minder schadelijk lijkt dan een tabakssigaret en dat het rokers die volledig overstappen op dampen gezondheidswinst oplevert. Ook zijn wij blij met de conclusie in het factsheet dat de oorzaak van de longziekte EVALI zeer waarschijnlijk ligt bij het gebruiken van vitamine E acetaat en de uitleg dat deze stof voor zover bekend niet voorkomt in e-vloeistoffen die in Nederland op de markt zijn. De Esigbond sluit zich daarnaast volledig aan bij de conclusie uit de factsheet dat het gebruik van e-sigaretten ontmoedigd moet worden onder jongeren en niet-rokers.
Alles bij elkaar doet de Esigbond een nadrukkelijk beroep op de politici om de e-sigaret niet over één kam te scheren met de traditionele sigaret en de e-sigaret binnen het tabaksontmoedigingsbeleid de plek te geven die het verdient, waarbij feitelijke en begrijpelijke informatie over de e-sigaret voor de volwassen roker centraal zou moeten staan. Daarbij hebben wij met klem opgeroepen om op basis van de factsheet geen omkeerbare stappen te zetten ten aanzien van de e-sigaret. Richting het Trimbos Instituut hebben wij opgeroepen om haar eigen onderzoek naar het Nederlandse e-sigarettengebruik onder jongeren en mogelijke ‘opstap’ van de e-sigaret naar de gewone sigaret te actualiseren. Het laatste onderzoek van het Trimbos Instituut naar bovenstaande dateert immers uit 2017. Daarnaast wil de Esigbond dat er informatie beschikbaar wordt gesteld voor de roker met uitleg dat het volledig overstappen op de e-sigaret gezondheidswinst oplevert, en wil het dat er geen aanvullende maatregelen worden getroffen die niet in lijn zijn met wat is afgesproken in het Nationaal Preventieakkoord. Wij hebben zowel de Kamerleden als het Trimbos laten weten graag in gesprek te willen gaan.
