Zorgpunten over de e-sigaret moeten in het juiste perspectief worden geplaatst
1. Nauwelijks structureel e-sigarettengebruik onder jongeren
Ondanks de zorgen over het aantal jongeren dat e-sigaretten gebruikt, daalt het percentage jongeren dat experimenteert met e-sigaretten in Nederland (van 25% in 2019 naar 14% in 2021[1]. Daarnaast blijkt uit de meest recente CBS-data dat er van structureel e-sigarettengebruik onder jongeren niet of nauwelijks sprake is: 0.8% onder 12-16-jarigen en 2.5% onder 16-20-jarigen gebruikt de e-sigaret[2].
2. Geen bewijs dat de e-sigaret een opstapproduct is naar de gewone sigaret
Recent is door de Universiteit Maastricht in samenwerking met het RIVM en Onderzoeksinstituut IVO onderzoek gedaan of het gebruik van e-sigaretten een ‘opstapje’ is naar het gebruik van tabak onder jongeren. Hierin concludeerde projectleider van het onderzoek Prof. dr. Gera Nagelhout: “We kunnen op basis van onze resultaten niet met zekerheid zeggen dat e-sigaretten de oorzaak zijn dat jongeren beginnen met tabaksgebruik,”[3]. Ook op basis van een recent gepubliceerd onderzoek van Trimbos en RIVM kan onmogelijk de conclusie worden getrokken dat de e-sigaret een opstapproduct is naar het roken van tabak: maar 1.4% van de volwassen bevolking gebruikt de e-sigaret met regelmaat, een groep die vrijwel uitsluitend uit (ex)rokers bestaat, aangezien maar 0.3% van de e-sigaretten gebruikers daarvoor nooit heeft gerookt[4].
3. Het risico op schadelijke effecten van e-sigaretten bedraagt slechts een fractie van dat van de sigaret
Steeds meer gezondheidsexperts[5] en overheidsinstanties[6] stellen dat de bezorgdheid over de eventuele gezondheidsschade bij langere termijngebruik moet worden afgezet tegen het veel grotere risico dat het roken van sigaretten met zich meebrengt. Er bestaat brede wetenschappelijke consensus onder internationale[7] en nationale[8] gezondheidsexperts dat de e-sigaret veel minder schadelijk is dan het roken van sigaretten. Ook de Nederlandse overheid onderschrijft dit door te stellen dat: ‘Er bestaat inderdaad brede consensus onder volksgezondheidsdeskundigen, wetenschappers en regelgevers dat een individuele roker die volledig overstapt op het gebruik van een e-sigaret minder gezondheidsrisico’s loopt dan een roker die blijft roken[9].’
4. Het duale gebruik van e-sigaretten en tabaksproducten
Ook wij zijn van mening dat volledig afstappen van de sigaret beter is dan duaal gebruik, maar duaal gebruik is in de eerste fase van het volledig overstappen niet ongebruikelijk. Bovendien is er steeds meer bewijs dat aantoont dat duaal gebruikers naar alle waarschijnlijkheid volledig stoppen met roken[10] en dat ook het overstappen van roken naar duaal gebruik de niveaus van biomarkers van potentiële schade aanzienlijk lijkt te verminderen[11]. Uit de meest recente Trimbos-data blijkt dat 62% van de e-sigaret gebruikers in 2019 niet volledig is overgestapt[12]. De ervaring uit andere landen leert echter dat, naast voorlichting vanuit de branche, een actieve rol van de overheid in feitelijke informatieverstrekking over de verminderde schadelijkheid van de e-sigaret ten opzichte van de gewone sigaret het volledig overstappen op de e-sigaret bespoedigt. Het percentage e-sigaretgebruikers dat volledig is overgestapt in het Verenigd Koninkrijk[13] (met 30.5% duaal gebruikers) ligt dan ook veel hoger dan in Nederland. Ook het RIVM erkent dat de roker belang heeft bij correcte en begrijpelijke informatie over minder schadelijke producten zoals de e-sigaret[14] .
[1] Cijfers middelengebruik onder scholieren – Trimbos–instituut
[2] StatLine – Leefstijl en (preventief) gezondheidsonderzoek; persoonskenmerken (cbs.nl)
[3] Martinelli, T. F., Candel, M. J. J. M., De Vries, H., Talhout, R., Knapen, V., Van Schayck, O., & Nagelhout, G. E. (2021). Exploring the gateway hypothesis of e-cigarettes and tobacco: A Prospective replication study among adolescents in the Netherlands and Flanders. Tobacco Control. link
[4] Trimbos Kerncijfer roken 2021, link
[5] Overheid.nl | Consultatie regulering smaakjes e–sigaret , reactie (internetconsultatie.nl)
[6] House of Commons Science and Technology Committee: E-cigarettes (17 August 2018) link
[7] McNeill, A, Simonavičius, E, Brose, LS, Taylor, E, East, K, Zuikova, E, Calder, R and Robson, D (2022). Nicotine vaping in England: an evidence update including health risks and perceptions, September 2022. A report commissioned by the Office for Health Improvement and Disparities. London: Office for Health Improvement and Disparities. link
[8] Willemsen, M., Croes, E., Kotz, D., & Van Schayk, O. (2015). De elektronische sigaret: Gebruik, gezondheidsrisico’s, en effectiviteit als stopmethode. link
[9] Beantwoording Nationaal Preventieakkoord (26 april 2019) vraag 174. P. 49. link
[10] Maglia, M. (2017). Dual use of electronic cigarettes and classic cigarettes: a systematic review. link
[11] Hartmann-Boyce, J., Butler, A. R., Theodoulou, A., Onakpoya, I. J., Hajek, P., Bullen, C., Rigotti, N. A., & Lindson, N. (2022). Biomarkers of potential harm in people switching from smoking tobacco to exclusive ecigarette use, dual use or abstinence: secondary analysis of Cochrane systematic review of trials of e-cigarettes for smoking cessation. Addiction (Abingdon, England) link
[12] Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS i.s.m. RIVM en Trimbos-instituut, 2019 link
[13] Use–of–e–cigarettes–vapes–among–adults–in–Great–Britain–2021.pdf (ash.org.uk)
[14] Alternatieve tabaksproducten: harm reduction? Tabaks- en aanverwante producten die mogelijk minder schadelijk zijn dan sigaretten: RIVM Briefrapport 2016-0103 Y.C.M. Staal | R. Talhout link
