Het anti-rookbeleid zou ook rekening moeten houden met de volwassen roker die niet stopt
Om tot een rookvrije samenleving te komen moet naast preventie en ontmoediging ook rekening worden gehouden met de roker zelf en is het essentieel om volwassen rokers, die veel moeite hebben om te stoppen, te ondersteunen om van de sigaret af te stappen. Door het verbieden of beperken van de toegang tot effectieve stophulpmiddelen met een laag risico (o.a. e-sigaret en nicotinezakjes) wordt het rokers in plaats van makkelijker juist moeilijker gemaakt om te stoppen, of om de gezondheidsschade als gevolg van het roken te beperken.
Veel volwassen rokers hebben de door de overheid aangewezen stophulpmiddelen al lang en breed geprobeerd, maar zonder blijvend succes. Voor een belangrijke groep was de e-sigaret het enige middel dat uitkomst bood. Nu dat de e-sigaret steeds moeilijker te verkrijgen is voelt deze groep zich niet gehoord en in de steek gelaten. Door de té strenge maatregelen dreigen de dampers (ex-rokers) weer terug te vallen op het roken van sigaretten en worden volwassen rokers belemmerd bij het overstappen op een minder schadelijk alternatief. Voor deze onbedoelde gevolgen van beleid waarschuwt het RIVM ook nu nog steeds[1].
Goed beleid zou gericht moeten zijn op alle doelgroepen. Zodat aan de ene kant wordt voorkomen dat er aanwas is van startende dampers, maar aan de andere kant rokers maximaal worden geholpen om van het roken af te stappen. Ook met behulp van e-sigaretten. Dat dit goed mogelijk is laat Nieuw-Zeeland (NZ) zien. Naast preventie en ontmoediging wordt de e-sigaret in NZ als aanzienlijk minder schadelijk alternatief voor de sigaret ingezet om het roken versneld – en met succes – terug te dringen. Belangrijk uitgangspunt voor het beleid is het beperken van gezondheidsschade[2]. Rokers worden daarom actief opgezocht en krijgen volledige informatie (via de overheid en speciaalzaken) en maximale ondersteuning om te stoppen of om over te stappen op een minder schadelijk alternatief. Zo is in slechts 2 jaar tijd het aantal rokers met 50% gedaald.
Voor Nieuw-Zeeland geldt: iedere volwassen roker die met behulp van een e-sigaret van de sigaret afstapt is een positieve ontwikkeling. Ook onze overheid zou dit moeten toejuichen in plaats van afkeuren.
Recht op vrije keuze en op schadebeperking
Stoppen met roken is moeilijk. Gemiddeld heeft een roker 5 tot 7 pogingen nodig voordat het lukt om met succes te stoppen. Hierdoor gaan voor de roker kostbare jaren verloren.
In de wetenschap dat het gezondheidsrisico van alternatieve rookvrije nicotineproducten (o.a. e-sigaret, nicotinezakjes) op een schaal van 0 tot 100 dicht tegen de 0% aan ligt betekent een overstap van de sigaret (100% risico)[3] op deze minder schadelijke producten direct gezondheidsverbetering voor de gebruiker (en omstanders).
Ook de Nederlandse roker zou de vrijheid moeten hebben om te kiezen voor het stopmiddel van eigen keuze en zou, als hij niet wil stoppen, moeten kunnen kiezen voor het beperken van gezondheidsschade. Dat dit een gunstig effect heeft op de volksgezondheid is duidelijk zichtbaar in Zweden, waar de ziektelast veruit de laagste is in Europa[4] en de rookvrije status van 5% op een haar na is bereikt.
Minder schadelijke alternatieven en effectieve stophulpmiddelen moeten beter verkrijgbaar zijn dan sigaretten
Een negatieve uitwerking van het Nederlandse beleid is dat de sigaret beter en makkelijker verkrijgbaar is dan de aanzienlijk minder schadelijke alternatieven voor de sigaret die bovendien zeer effectief zijn als stopmiddel. Het wordt rokers hierdoor makkelijker gemaakt om te blijven roken dan om te stoppen. Om het aantal rokers terug te dringen zou het juist andersom moeten zijn.
Wij hopen dat politieke partijen in het komende verkiezingsprogramma aandacht willen vragen voor een beleid dat is gebaseerd op feiten en gezond verstand. Beleid waarbij aandacht uitgaat naar de roker zelf en deze alle ondersteuning krijgt om een weloverwogen keuze te maken in het licht van de eigen gezondheid en dat van zijn directe omgeving.
[1] Slide 34 presentatie Reinskje Talhout (RIVM) International Scientific Conference on e-cigarettes Paris 5-6 December 2022
[2] New Zealand Smokefree Plan 2025 link
[3] Royal College of Physicians Nicotine without smoke: Tobacco Harm Reduction link
[4] Death rates per 100.000 attributable to tobacco – Sweden and the rest of the EU link
