Action on Smoking and Health (ASH) heeft onlangs uitgebreid stilgestaan bij de meest voorkomende misverstanden over e-sigaretten/vapes en deze aan de hand van wetenschappelijke bewijzen in het juiste perspectief geplaatst. Het doel is om verantwoorde berichtgeving over vapen te bevorderen en verdere misinformatie te voorkomen. Dit is een Nederlandse samenvatting van het document.
De Chief Medical Officer van het Verenigd Koninkrijk, Professor Sir Chris Whitty, heeft de zaak zeer beknopt verwoord: “De belangrijkste punten over vapen (het dampen van een e-sigaret) kunnen gemakkelijk worden samengevat. Als je rookt, is vapen veel veiliger; als je niet rookt, vape dan niet.”
Minder dan één op de tien rokers begrijpt dit, en de berichtgeving in de media (ook in NL) maakt dit vaak niet duidelijk. In 2023 heeft meer dan een kwart van de volwassen rokers in het Verenigd Koninkrijk nog nooit een vape geprobeerd om te stoppen met roken, hoewel het een van de meest effectieve hulpmiddelen is om te stoppen met roken. In Nederland ligt dit percentage zelfs vele malen lager.
De e-sigaret is een zeer effectief stophulpmiddel en het is daarom belangrijk om het bewijs accuraat weer te geven. Het effect van het overdrijven van het risico van vapen is dat het als afschrikmiddel werkt op volwassen rokers maar er niet toe leidt dat adolescenten het niet willen uitproberen. ASH is voorstander van strenge regelgeving gebaseerd op ‘evidence-based’ informatie. Wij vinden het belangrijk dat het publiek (en met name rokers) volledig en juist wordt geïnformeerd over het relatieve risico van vapen ten opzichte van roken. En dat e-sigaretten tegelijkertijd moeilijker toegankelijk worden voor de jeugd, maar dat volwassen rokers niet worden ontmoedigd om een vape te gebruiken om te stoppen met roken.
Dit overzicht is beoordeeld door wetenschappers en clinici die deskundig zijn op het gebied van verslaving, gedragsverandering, elektronische sigaretten, stoppen met roken en tabaksontmoediging, epidemiologie, geestelijke gezondheid en ongelijkheden op het gebied van gezondheid, en ademhalings- en intensieve zorggeneeskunde.
Hieronder volgt een selectie van de huidige misverstanden over de vape (de oorspronkelijke Engelstalige versie is hier te vinden):
- Vapen is schadelijker dan het roken van tabakssigaret: NEE
Het risico van vapen bedraagt slechts een kleine fractie van dat van het roken van tabakssigaretten. Bovendien verbiedt de Europese regelgeving sinds 2016 het gebruik van elk ingrediënt in nicotinehoudende e-vloeistof dat een risico vormt voor de menselijke gezondheid in verwarmde of onverwarmde vorm. Verboden chemicaliën zijn onder andere vitamines en diacetyl.
- Door vapen krijg je popcornlongen: NEE
Het is een broodje aap verhaal dat je popcornlongen kunt krijgen door vapen. Het verhaal wordt veelvuldig in de media genoemd. Er is echter nog nooit (waar ook ter wereld) een geval van popcornlong geconstateerd door het gebruik van een e-sigaret/vape. Bovendien is de stof Diacetyl in 2016 uit voorzorg op de TPD lijst van verboden stoffen gezet en niet in geregistreerde e-liquids aanwezig.Ter vergelijking – de stof Diacetyl komt in een 10x hogere concentratie in tabakssigaretten voor (dan ooit in een vape heeft gezeten) En zelfs bij rokers is er nooit een ‘popcornlong’ geconstateerd.Ondanks het feit dat het verhaal veelvuldig wordt ontkracht (o.a. hier, hier en hier) blijft het steeds terugkomen in de media.
- Van vapen kun je EVALI krijgen: NEE
In de periode maart 2019 tot februari 2020 was er in de Verenigde Staten een uitbraak van ernstige longklachten door het illegale gebruik van vitamine e-acetaat in illegale cannabis vapes. Dit werd ‘EVALI’ genoemd. In deze periode werden 2600 gevallen van ‘EVALI’ en 60 bijbehorende sterfgevallen gemeld aan de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention.In Nederland is er geen sprake geweest van een dergelijke situatie. In Nederland en Europa is de e-sigaret streng gereguleerd en de situatie is niet te vergelijken met die in de VS. De legale e-liquids die in Nederland te koop zijn bij de speciaalzaken moeten eerst ter controle worden geregistreerd bij het RIVM voordat zij op de markt kunnen worden gebracht en voldoen aan zeer strikte regels. Dit verhaal maakt echter duidelijk dat het belangrijk is om gebruikers van de e-sigaret te waarschuwen voor de gevaren als zij zelf e-liquids samenstellen of illegale vapes aanschaffen op de zwarte markt.
- Vapen is verslavender dan roken: NEE
Uit een analyse van Amerikaanse onderzoeken naar jongerengebruik tussen 2012 en 2019 bleek dat jongeren die vapen maar niet roken veel minder vaak sterk nicotineafhankelijk zijn dan jongeren die roken. Er is geen limiet gesteld aan de nicotineconcentratie in e-sigaretten in de VS, en de concentratie is meestal veel hoger (5% of 50 mg/ml) dan de 2% of 20 mg/ml die maximaal is toegestaan in Nederland en Europa.Hoe verslavend nicotine is, hangt af van het productontwerp en de wijze van gebruik. Sigaretten brengen het grootste verslavingsrisico met zich mee na het beginnen met roken, vanwege het ontwerp van sigaretten.
- Vapen is een bewezen opstap/gateway naar roken: NEE
Er worden veel studies gedaan naar vapen en roken. Uit die onderzoeken kunnen geen oorzakelijke conclusies worden getrokken. De associatie werkt twee kanten op en er zijn gemeenschappelijke risicofactoren voor zowel roken als vapen, zoals bijvoorbeeld risicogedrag, ouders die roken, impulsiviteit. Causaliteit is echter niet aantoonbaar. Uit officiële cijfers lijkt de e-sigaret eerder een afstap te zijn van het roken. Rond de 98% van de mensen die dampen zijn ex-rokers. - Eén wegwerpvape bevat meer nicotine dan een pakje sigaretten: NEE
Deze bewering is niet juist. Eén tabakssigaret bevat ongeveer 10 tot 15 mg nicotine, dat is 200 tot 300 mg per pakje van 20 sigaretten. Een gereguleerde e-sigaret/vape in Nederland (en Europa) bevat maximaal 20mg/ml nicotine en maximaal 2ml vloeistof. Dit betekent dat één e-sigaret/vape maximaal 40mg nicotine bevat.Gemiddeld genomen komt door het roken van één tabakssigaret 1.0 tot 1.5 mg nicotine in de bloedbaan terecht. Door het roken van een pakje sigaretten betekent dit 20 tot 30 mg. De meeste nicotine van een tabakssigaret komt als tweedehandsrook in de lucht terecht.
Door het dampen van één e-sigaret/vape komt gemiddeld 50% van de nicotine in de bloedbaan. Dat is 20mg hetgeen overeenkomt met het laagste niveau van het roken van een tabakssigaret.Echter, de meeste dampers gebruiken een vape met 1-3 mg/ml nicotine wat overeenkomt met het nicotinegehalte van 1 tot 7 tabakssigaretten.
De hoeveelheid nicotine die wordt opgenomen door een persoon is afhankelijk van de manier waarop de tabakssigaret of vape wordt gebruikt. Personen die voor het eerst een tabakssigaret of vape gebruiken, of minder ervaren zijn, nemen over het algemeen minder nicotine op. - Nicotine leidt tot hersenschade bij jonge mensen: NEE
Nicotinevervangingstherapie (NRT) staat op de WHO-lijst van essentiële geneesmiddelen die nodig zijn om te voldoen aan de belangrijkste gezondheidszorgbehoeften van bevolkingsgroepen, omdat er goed bewijs is voor de werkzaamheid, veiligheid en vergelijkende kosteneffectiviteit. NRT is door de Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA) goedgekeurd om te stoppen met roken, niet alleen door volwassenen, maar ook door jongeren vanaf 12 jaar, zwangere vrouwen en mensen met hart- en vaatziekten.Bijna 90% van de mensen in het VK die hun leven lang roken begonnen hiermee toen zij tussen de 10 en 20 jaar waren. Daarom is er lange termijn bewijs over de invloed van roken door adolescenten op de hersenen. Een Schots onderzoek dat een groep kinderen volgde die in 1932 waren geboren en die op 11-jarige leeftijd hun IQ lieten testen, ontdekte dat er op 70-jarige leeftijd geen verschil in cognitief functioneren was tussen nooit- en ex-rokers, nadat er was gecontroleerd voor IQ, maar dat er een klein negatief verband was tussen cognitief functioneren en roken op oudere leeftijd. Als roken door adolescenten de cognitieve functie niet beschadigt, is het onwaarschijnlijk dat vapen door adolescenten dat wel zou doen.
