Het Actieplan tegen vapen dat in maart is gepresenteerd door de Staatssecretaris Jeugd Preventie en Sport van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is bedoeld om jongeren te beschermen tegen het gebruik van e-sigaretten (vapes). Met het uiteindelijke doel om een rook- en nicotinevrije generatie te realiseren in 2040.
Het plan bevat drie hoofdsporen:
1. Tegengaan van illegale handel
NVWA krijgt structureel 3 miljoen euro extra voor intensievere handhaving.
Verhoging van boetes voor online verkoop en het aanbieden van vapes.
Verbeterde samenwerking met Douane, gemeenten en BOA’s.
Onderzoek naar illegale handelsstromen (gepland voor 2025).
Pleidooi voor EU-brede accijnzen en harmonisatie van regelgeving.
2. Voorkomen dat jongeren beginnen met vapen
Grote voorlichtingscampagne gericht op ouders en jongeren over de schadelijkheid van vapen.
Vanaf 2026 mogen vapes alleen nog verkocht worden in speciaalzaken.
Verplichte neutrale verpakkingen voor vapes om aantrekkelijkheid te verminderen.
Verbod op nicotinezakjes sinds januari 2025.
Nieuwe nicotineproducten worden onder de Tabakswet gebracht.
Verkenning naar verhoging leeftijdsgrens naar 21 jaar.
Rook- en vapevrije kindomgevingen (o.a. kinderopvang, speeltuinen) worden uitgebreid.
3. Stimuleren en ondersteunen van stoppen met vapen
Uitbreiding van “Ikstopnu.nl” met informatie over stoppen met vapen.
Ondersteuning van initiatieven op scholen om jongeren te helpen stoppen.
Onderzoek naar een preventiefonds, betaald door de tabaksindustrie.
Weinig effectieve steun voor volwassen rokers en dampers
Hoewel de focus van het actieplan op jongeren ligt, wordt ook de positie van volwassenen benoemd:
Volwassenen kunnen vapes blijven kopen, maar alleen bij speciaalzaken vanaf 2026.
Door het beperken van zichtbaarheid en beschikbaarheid van vapes voor volwassenen, wil de overheid onbedoelde beïnvloeding van jongeren via volwassenen voorkomen (“zien vapen doet vapen”).
Volwassenen die willen stoppen met vapen of nicotinegebruik worden niet vergeten, maar actief ondersteund via aangepaste stophulp en informatievoorziening.
Een algeheel verbod voor volwassenen op vapes is niet mogelijk vanwege EU-regelgeving, tenzij dit unaniem in de EU gebeurt.
Er wordt bewust gewerkt aan het verminderen van de aantrekkelijkheid van vapes, óók voor volwassenen, bijvoorbeeld via verplichte neutrale verpakkingen.
Kort samengevat. Het actieplan houdt geen rekening met de gevolgen voor volwassen e-sigaret gebruikers en ook niet met de reden waarom zij een e-sigaret gebruiken. Met dit plan wordt de wetenschap over de bewezen effectiviteit van de e-sigaret als stopmiddel voor rokers compleet ontkent. Het is erop gericht om ook volwassenen te dwingen om te stoppen met de e-sigaret. Bovendien voedt het plan de huidige onterechte zienswijze: dat de e-sigaret even schadelijk of zelfs schadelijker is dan de sigaret nog verder. En dat is niet oké. Lees de brief van onze voorzitter aan de staatssecretaris.
Er wordt compleet voorbijgegaan aan de gevolgen van dergelijke communicatie. Denkt men nu werkelijk dat rokers zullen stoppen met roken of dampers zullen stoppen met een e-sigaret als het nog moeilijker wordt gemaakt om een e-sigaret te kopen? Dat is heel naïef. We weten dat steeds meer consumenten e-sigaretten nu al op de zwarte markt kopen. Je hoeft echt geen ziener te zijn om te bedenken dat dit alleen maar zal toenemen als het nóg moeilijker wordt om een e-sigaret te kopen. Dit beleid is echt heel ondoordacht en absoluut niet gebaseerd op de praktijk.