Reactie op het vonnis inzake het smaakverbod voor e-sigaretten
De rechtbank Den Haag heeft geoordeeld dat het smaakverbod voor e-sigaretten mag blijven bestaan.
De Elektronische Sigaretten Bond Nederland (Esigbond) neemt de uitspraak van de rechtbank Den Haag over het smaakverbod voor e-sigaretten voor kennisgeving aan en zal hieraan uitvoering geven. Tegelijkertijd zijn wij diep teleurgesteld dat de rechtbank voorbijgaat aan de vele valide en wetenschappelijk onderbouwde argumenten die wij naar voren hebben gebracht.
Wij zijn deze rechtszaak begonnen omdat wij ervan overtuigd zijn dat goed beleid alleen kan slagen wanneer het wetenschappelijk onderbouwd, effectief en evenwichtig is, én rekening houdt met de feitelijke gevolgen in de praktijk (denk aan jongeren die ondanks het verbod blijven vapen en een snel groeiende illegale markt). De e-sigaret is volgens het best beschikbare bewijs een geschikt en minder schadelijk hulpmiddel om volwassen rokers te helpen stoppen. Het huidige beleid heeft echter niet geleid tot de bescherming van jongeren die het beoogde, maar juist tot meer illegale handel, ongereguleerde producten en grotere gezondheidsrisico’s. Daarom vonden wij het belangrijk om deze zaak aan de rechter voor te leggen: om het debat over volksgezondheid te baseren op feiten, niet op aannames.
De rechtbank erkent weliswaar dat het smaakverbod een beperking van het vrije verkeer vormt, maar acht die gerechtvaardigd in het belang van de volksgezondheid. Daarbij laat zij de belangen van volwassen e-sigaretgebruikers volledig wijken voor de doelstelling om de jeugd te ‘beschermen’, zonder dat de Staat enige verantwoordelijkheid hoeft te nemen voor deze grote groep volwassen rokers die overstappen op minder schadelijke alternatieven. De Staat biedt in feite geen enkele steun aan volwassen gebruikers, terwijl juist zij aantoonbaar bijdragen aan het verminderen van tabaksgebruik.
Ook heeft de rechtbank geen aandacht besteed aan de feitelijke toename van jongeren die roken of illegale vapes gebruiken sinds het verbod, en evenmin aan de instorting van de legale, gereguleerde markt. De ernstige signalen over illegale en niet-gereguleerde producten, onder andere met extreem hoge nicotinegehaltes, zijn onbesproken gebleven. Daarmee lijkt de rechtbank het standpunt van de Staat vrijwel volledig te hebben overgenomen, zonder het verweer van de branche in haar beoordeling te betrekken.
Wij blijven bij ons standpunt dat het smaakverbod niet geschikt en niet proportioneel is om jongeren te beschermen, en dat het de volksgezondheid per saldo meer schaadt dan bevordert. Er zijn alternatieven denkbaar die wél werken, mits de illegale markt daadwerkelijk wordt aangepakt, zoals gerichte handhaving, controle op productvereisten, effectieve leeftijdscontrole en toezicht op verkoopkanalen. Een hogere leeftijdsgrens of verdere beperkingen zonder handhaving hebben geen effect in een markt die grotendeels ondergronds is geraakt.
De Esigbond onderschrijft volledig het streven naar een rookvrije generatie, maar roept op tot beleid dat jongeren beschermt én volwassenen ondersteunt die willen stoppen met roken. Alleen met een evenwichtige, op feiten gebaseerde aanpak kan echte gezondheidswinst worden bereikt.
De uitspraak is onbevredigend en doet onvoldoende recht aan het best beschikbare wetenschappelijke bewijs. Wij beraden ons op vervolgstappen.
